3 gian nhà chính được bố trí theo nguyên tắc: Gian giữa là nơi thờ cúng, tiếp khách và cũng là khu sinh hoạt chung của gia đình; gian bên trái là nơi nấu nướng, nghỉ ngơi của vợ chồng chủ nhà; gian bên phải là lò sưởi và nơi nghỉ ngơi của khách.

Nhà của người Mông mang đậm dấu ấn nông nghiệp khi luôn có sàn gác để chứa đồ đạc, nông cụ và các loại nông sản như lúa, ngô sau thu hoạch. Nhờ cất giữ ở đây mà các loại lương thực không bị ẩm mốc, sâu mọt phá hoại do có tác động của khói bếp. Khi nhà có nhiều khách, sàn gác cũng được tận dụng làm chỗ ngủ. Tuy nhiên, phụ nữ Mông không bao giờ ngủ trên gác.

Hàng rào đá là nét đẹp riêng có và độc đáo của nhà ở người Mông. Hầu hết các ngôi nhà đều có hàng rào đá bao quanh. Người Mông coi việc dựng hàng rào đá có vị trí quan trọng thứ hai sau khi dựng nhà nên “xây cất” nó vô cùng công phu. Người Mông phải mất cả tháng để hoàn thiện các hàng rào đá kiên cố, chắc chắn và có chiều cao khoảng 1,5m-1,6m.

 
Ngoài những thửa ruộng bậc thang, nhà trình tường của người Mông cũng
mang lại dấu ấn khó quên cho vùng đất Hà Giang

 
Kiến trúc ngôi nhà truyền thống cũng là một nét văn hóa của người Mông

 
Nhà của người Mông dù to hay nhỏ cũng đều có kiến trúc thống nhất theo một khuôn mẫu

 
Cấu trúc của ngôi nhà chính đều gồm 3 gian 2 cửa (trong đó có một
cửa chính và một cửa phụ) và ít nhất là 2 cửa sổ.

 
Nét đặc sắc trong văn hóa kiến trúc của người Mông được tạo tác từ yếu tố địa lý,
quan niệm sống cũng như phong tục tập quán của người dân

 
Những ngôi nhà tường trình như thế này thường có 1 hoặc 2 chái
nhà, nhưng tách biệt hẳn với 3 gian nhà chính.

 
Ngôi nhà trên cao nguyên đá mang vẻ đẹp dung dị, chan hòa với thiên nhiên

 
Xung quanh ngôi nhà người Mông trồng rau trái, hoa cỏ

 
Người Mông sản xuất, canh tác ngay ở những thửa đất xung quanh nơi ở của mình

 
Hàng rào đá chính là nét đặc sắc riêng trong nhà ở của người Mông

 
Để tạo được những hàng rào đá quanh nhà thế này, người dân phải mất hàng tháng trời

 
Không chỉ xác định ranh giới, hàng rào đá còn giúp cản gió lạnh,
thú dữ và ngăn không cho vật nuôi chạy ra ngoài

 
Nhờ tường trình và kết cấu các gian nhà hình chữ U, nhà của người
Mông luôn mát vào mùa hè và ấm vào mùa đông

 
Trình tường là một công đoạn quan trọng, kéo dài và vất vả trong quá trình xây cất nhà của người Mông.

 
Sau khi chọn đất tốt, loại bỏ tạp chất, đất sẽ được đổ vào khuôn
định vị theo cấu trúc nhà sau đó dùng vồ nện chặt

 
Trình tường giúp đảm bảo ngôi nhà của người Mông vững chãi

 
Mái của ngôi nhà người Mông được làm bằng gỗ chắc chắn

 
Trước khi lấy gỗ về làm mái nhà, người Mông thường phải làm lễ cúng rất trọng
thể vì cho rằng làm như vậy thì gia đình sẽ suôn sẻ, yên vui